Neem een hartpatiënt met een familiecafé aan de Markt in Maastricht, twee verpleegkundigen en voor je het weet organiseren ze al meer dan tien jaar lotgenotencontact op z’n Mestreechs: ‘het Hart & Vaat Café’. Op 29 maart 2022 vond het feestelijke tienjarig jubileum plaats.
Initiatiefnemers en organisatoren
Het idee voor het Hart & Vaat Café komt uit de koker van Marlies Steehouwer en Bianca Vorstermans, beiden gespecialiseerd verpleegkundigen van het Hart+Vaat Centrum. Rond 2009 werkten ze al een tijdje samen bij de toenmalige polikliniek cardiologie van het Maastricht UMC+ toen ze merkten hoezeer patiënten en hun naasten behoefte hebben aan lotgenotencontact. Tijdens informatiebijeenkomsten over hartrevalidatie zagen ze dat de deelnemers nadien alleen maar meer behoefte hadden aan samenkomen, niet alleen voor de informatie, maar vooral voor het onderlinge contact.
Creatieve ideeën
Via-via kregen ze een Utrechts draaiboek voor een Hart & Vaat café. Meer dan een draaiboek was het niet, want het kwam nooit van de grond. “Hoe gaat het ons in Maastricht wél lukken?”, vroegen de verpleegkundigen zich af. “Duidelijk was dat we het niet alleen wilden organiseren”, legt Marlies uit. “We hadden iemand van buiten het ziekenhuis nodig, met een netwerk en creatieve ideeën.”
En zo gebeurde het dat Bianca , Dyon De Vreede tegen het lijf liep, nota bene in de wachtruimte van de polikliniek cardiologie. Dat laatste was niet eens toevallig: Dyon was na een openhartoperatie in 2003 als vrijwilliger actief geworden voor het Hart en vaat onderzoeksfonds Limburg van de Health Foundation Limburg en deelde op de polikliniek flyers uit. Op zevenjarige leeftijd ging hij onder het mes vanwege de diagnose Tetralogie van Fallot. Dat is een aangeboren afwijking ontstaan door vier fouten bij de ontwikkeling van het hart. “De operatie verliep goed, maar aan het einde verloor ik veel bloed en ging ik achteruit. Mijn ouders werd verteld dat ze moesten gaan bidden, als ze gelovig waren. Gelukkig kwam ik er bovenop en werd ik gezond verklaard.”
In 1988, hij was toen 18 jaar oud, stapte hij in de zaak van zijn ouders, Café De Vreede in Maastricht: “De horeca bleek mijn roeping; mensen ontvangen, sfeer maken, entertainen als kelner en dj op de bar tijdens carnaval.” In 2002 moest hij noodgedwongen een flink stap terug zetten, toen hij op weg naar de zaak een hartstilstand kreeg die hem weer confronteerde met zijn eigen kwetsbaarheid. Een tweede openhartoperatie was nodig. “Ook toen kroop ik weer door het oog van de naald. Mijn leven veranderde; ik kon niet meer werken in ons café zoals ik gewend was. Maar zo kreeg ik wel tijd om als vrijwilliger geld op te halen voor onderzoek naar hart- en vaatziekten. Na mijn laatste operatie in 2008 moest ik nagenoeg volledig stoppen met werken. Ik ben nu nog twee ochtenden in de week in de zaak, als gastheer.”
Schot in de roos
Het idee van een Hart & Vaat Café was bij Dyon een schot in de roos. Met zijn zus en zwager, die het familiebedrijf nu leiden, sprak hij af dat ze hun zaak beschikbaar zouden stellen. Sindsdien staat het trio Marlies, Bianca en Dyon garant voor vier edities per jaar. “De formule is eenvoudig”, volgens Bianca, “we willen mensen met een hart- en vaatziekte een prettige avond geven, waarbij ze lotgenoten treffen voor een goed gesprek en een luisterend oor. Dat biedt steun, troost en plezier. Ook zorgen wij elke editie voor een programma. Meestal is dat een spreker die iets vertelt over het hart en/of de vaten. Vanuit ons werk kennen Marlies en ik genoeg experts die graag hun kennis delen.”
De eerste editie, in oktober 2011, was een groot succes, herinnert Dyon zich nog goed: “Er waren 125 bezoekers. De opkomst overweldigde ons. Maar dat was niet het belangrijkste van die avond. Aan één van de tafeltjes ontmoette een tachtiger een jonge patiënt met dezelfde aandoening. Dat was voor beiden een bijzonder moment: De jongere zag hoe oud worden met hun ziekte mogelijk is en de oudere bezoeker kon met haar ervaring anderen inspireren. De jonge patiënt komt nog steeds. Daar doen we het voor!”
Echt Maastrichts
De drie organisatoren halen herinneringen op, vertellen anekdotes en brainstormen over volgende edities. Dat doen ze allemaal tegelijk. Ze kijken niet verder dan het eerstvolgende Hart & Vaat Café. “Ja, met ons is het soms chaos”, zegt Marlies, “en écht professioneel wordt het nooit. Maar onze klungeligheid is juist onze kracht: een microfoon die hapert, iemand die door het beeld van de beamer loopt, geroezemoes in een vol café, dat maakt het Hart & Vaat Café écht Maastrichts. Ik ben ervan overtuigd dat door die gemoedelijkheid de bezoekers blijven komen.”
Tijdens de coronapandemie organiseerden ze gewoon vier cafés per jaar, online. Allemaal terug te kijken via de website. Maar voor Dyon was het een zware tijd: ”Door mijn gezondheid was ik bang om corona te krijgen, dus ik durfde niet eens aanwezig te zijn bij de opnames. Dat miste ik enorm. Ik houd van drukte, van mensen en gezelligheid. Als ik een goed gesprek heb gehad, wil ik diegene een knuffel geven.”
De jubileumeditie was een succes: het was weer ouderwets druk in Café De Vreede en de deelnemers namen deel aan een pubquiz over het hart.
